Кедендік құнды бақылау және импортталатын тауарлардың кедендік құнын анықтау әдістерін қолдану.

           Кедендік құн -  ЕАЭО аумағына импортталатын тауарлардың маңызды сипаттамаларының бірі болып табылады, ол сенімді, сандық және құжатталған ақпаратқа негізделуі керек, өйткені бұл кедендік төлемдер мен салықтарды есептеу үшін негіз болып табылады.

Әкелінетін тауарлардың кедендік құнын есептеу қолданыстағы заңнамаға сәйкес айқындаудың тәртібі мен әдістерін реттейтін нормаларға сәйкес жүзеге асырылады. Қазіргі уақытта мұндай құқықтық актілер:
Еуразиялық экономикалық одақтың Кеден кодексі (ЕАЭО КК) - 5 тарауы;
«Қазақстан Республикасындағы кедендік реттеу туралы» Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 26 желтоқсандағы № 123-VI ЗРК Кодексі (бұдан әрі - ҚР Кодексі) - 6-тарауы.

Кеден құнын декларант (жүк иесі) немесе оның атынан әрекет ететін сыртқы экономикалық қызметтің лицензияланған агенті есептейді. ҚР Кодексінің 66,67,68,69,70,71 баптарына сәйкес әкелінетін тауарлардың кедендік құнын анықтаудың 6 әдісі анықталған:

әкелінетін тауарлармен жасалған мәміле құны бойынша;

бірдей тауарлармен жасалған мәміле құны бойынша;

біртекті тауарлармен жасалған мәміле құны бойынша;

шегеру әдісі;

қосу әдісі;

резервтік әдіс.

Кеден құнын анықтау әдістері біріншіден бастап дәйекті түрде қолданылады. Әрбір кейінгі әдістерді (2-ден 6-ға дейін) кедендік құнды алдынғы әдісті қолдану арқылы анықтау мүмкін болмаса ғана пайдалануға болады. Ерекшеліктер - бұл декларанттың қалауы бойынша кез-келген тәртіпте қолдануға болатын қосу (5) және алу (4) тәсілдері.

Кедендік құнды бақылау.

        Егер кедендік құнды дұрыс емес декларациялау белгілері тәуекелдерді басқару жүйесімен анықталған болса, кеден органы коммерциялық, есепке алу құжаттарын, тауарлардың шығу тегі туралы сертификатты және (немесе) өзге де құжаттарды және (немесе) мәліметтерді, оның ішінде сенімділікті қамтамасыз ету үшін қажетті жазбаша түсініктемелерді талап етуге құқылы.

Құжаттарды декларант тауарларды шығару мерзімі аяқталғанға дейін төрт сағаттан кешіктірмей тапсыруы керек.

Құжаттар ұсынылмаған немесе мәлімделген ақпараттың дұрыстығы расталмаған жағдайда, кеден органы кедендік декларациядағы мәліметтерді өзгерту (толықтыру) туралы сұранысты ҚР Кодексінің 183 бабына сәйкес жібереді.

Егер тауарларды шығарудың белгіленген мерзімінде кедендік, өзге де құжаттар (немесе) мәліметтерді тексеру аяқталмаса, кеден органы  ҚР Кодексінің 195 бабы бойынша тауарларды кедендік баждарды, салықтарды, арнайы, демпингке қарсы, өтем баждарын төлеу бойынша міндеттемелерін орындау арқылы тауарларды шығару мүмкіндігі туралы хабарлайды..

Кепілдік берілген тауарлар шығарылғаннан кейін, мәліметтерді декларант кедендік декларацияны тіркеген күннен бастап күнтізбелік алпыс күннен аспайтын мерзімде ұсынуы қажет. Кедендік, өзге де құжаттарды және (немесе) ақпаратты тексеруді кеден органы сұралған құжаттар ұсынылған күннен бастап күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей аяқтайды.

Егер ұсынылған құжаттар кедендік, өзге де құжаттарды және (немесе) ақпаратты тексерудің негіздерін жоймаса, кеден органы Қазақстан Республикасы Кодексінің 410-бабы 14-тармағының екінші абзацында белгіленген мерзімге дейін қосымша құжаттарды сұратуға құқылы. Қызметкер растауды немесе нақтылауды талап етуі мүмкін ақпараттың тізімі ЕЭК-тің 2018 жылғы 27 наурыздағы «ЕАЭО кедендік аумағына әкелінетін тауарлардың кедендік құнын кедендік бақылаудың ерекшеліктері туралы» № 42 Шешімімен белгіленген.
Мұндай қосымша құжаттар және (немесе) ақпарат жазбаша түсініктемелермен бірге, кеден органы сұрау салуды тіркеген күннен бастап күнтізбелік он күннен кешіктірілмей ұсынылуы керек.

Кедендік бақылауды, басқа құжаттарды және (немесе) ақпаратты тексеруді аяқтағаннан кейін, кедендік бақылау нәтижесінде тексерілген ақпараттың нақтылығы және (немесе) толықтығы расталған жағдайда, кеден органы декларантқа тексерудің аяқталғандығы және кедендік төлемдер мен салықтардың қамтамасыз ету міндеттемелерін қайтару  мүмкіндігі туралы хабарлайды. Егер тексеру жүргізу үшін негіздер жойылмаса, кеден органы, қол жетімді мәліметтер негізінде, Қазақстан Республикасы Кодексінің 183-бабына сәйкес кедендік декларацияда көрсетілген мәліметтерге өзгерістер (толықтырулар) енгізу туралы шешім қабылдайды.