Көлеңкелі экономикаға қарсы іс-қимыл

Мемлекеттік кірістер органдары жұмысының негізгі бағыттарының бірі көлеңкелі экономикаға қарсы іс-қимыл және көлеңкелі (көлеңкелі) экономикамен күресу болып табылады, оның шеңберінде салықтық және кедендік әкімшілендіру шаралары жүзеге асырылады.

Осылайша, мемлекеттік сатып алуға қатысушыларды бюджеттен бөлінген қаражатқа әкімшілендіру тұрақты негізде бюджет қаражатын мақсатсыз пайдаланудан заңсыз алуды анықтау схемасы бойынша жүзеге асырылады.

Мемлекеттік сатып алуға қатысушыларға жүргізілген талдауға сәйкес, хабарламалар камералдық бақылау нәтижелері бойынша беріледі.

Салық төлеуден жалтарудың түрлі схемаларына қатысатын тәуекелді салық төлеушілермен, «көші-қон» салық төлеушілермен, сенімсіз салық төлеушілерді тіркеуді және олардың операцияларын жарамсыз деп тану туралы сотқа талап-арыз берілген сенімсіз жеткізушілермен жұмыс жүргізілуде. Одан әрі сот шешімдері бойынша контрагенттерге бұзушылық туралы хабарламалар беріледі.

Тәуекелді салық төлеушілерді анықтау тиімділігін арттыру мақсатында мемлекеттік кірістер органдары «ЭШФ шектеу» пилоттық жобасы аясында жұмыс жүргізуде.

Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің бірінші орынбасары – Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2019 ж. 3 қазандағы №1084 бұйрығымен бекітілген Тәуекелдерді басқару жүйесін пайдалана отырып, электрондық шот-фактуралардың ақпараттық жүйесі негізінде қосылған құн салығын әкімшілендіруді жетілдіру бойынша пилоттық жоба, ең алдымен, көлеңкелі экономиканың маңызды буыны – жалған шот-фактураларды беру және «кассалар» қызметіне жол бермеуге, сондай-ақ салық төлеуден жалтару схемаларының жолын кесуге және заңды қорытынды мәмілелерді жарамсыз деп тану немесе тіркеу/қайта тіркеу болып табылады.

Пилоттық жоба өзінің қажеттілігін көрсетті, өйткені талдау сатысында біз тәуекелді жеткізушілерді көріп отырмыз, бұл тіркеуі жарамсыз деп танылған, дебеттік баланс және кассалық бақылау бойынша жұмыс нәтижелерімен расталады.

Осы Пилоттық жобадағы жұмыс тәуекелдерді растау арқылы жалған ЭШФ шығаруды блоктау арқылы шектеуге мүмкіндік береді.

Экономикалық контрабандамен, заңсыз тауар айналымымен және көлеңкелі айналыммен күрес жүргізілуде.

Сонымен, 2021 жылғы 21 қыркүйектегі №644 «Көлеңкелі экономикаға қарсы іс-қимыл жөніндегі 2021-2023 жылдарға арналған кешенді іс-шаралар жоспары» бекітілді.

1. Кедендік әкімшілендіруді жетілдіру. Мақсаты: экономикалық контрабандаға және кедендік төлемдер мен салықтарды төлеуден жалтаруға жол бермеу, кедендік шекара арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құралдарын жалған декларациялау (декларацияламау) фактілерін болдырмау, стратегиялық маңызы бар тауарлар мен ресурстарды елден заңсыз алып өтуге жол бермеу.

2. Салық әкімшілігін жетілдіру және кәсіпкерлерді көлеңкелі сектордан шығару. Мақсаты: тиімді, ашық салықтық әкімшілендіру, мемлекеттік органдар мен екінші деңгейлі банктер арасында жедел ақпарат алмасу, «бір күндік» фирмаларды бейтараптандыруға тиімді әрекет ету.

3. Қолайлы бәсекелестікті және бюджет қаражатын тиімді бөлуді қамтамасыз ету. Мақсаты: тиімді дамыту және бюджет қаражатын ысырап ету тәуекелдерін жою, бюджетті игеруде ашықтықты қамтамасыз ету.

4. Халықтың мүддесін заңсыз кәсіпкерліктен қорғау. Мақсат:

- ойын бизнесі мен лотерея қызметін ұйымдастырушылардың заңнама талаптарын сақтауы;

- кәсіпкерлік саласындағы заңнама талаптарының сақталуы.

5. Экономика салаларында қолайлы бизнес-ортаны құру. Мақсаттар:

- экономика салаларының ерекшеліктерін ескере отырып, салық салуды жетілдіру;

- тауарлар мен қызметтерді жеткізушілерді көлеңкеден шығару;

- цифрландыру және субсидиялау мәселелерінде бәсекелестік жағдайлар жасау;

- экономика салаларында бейресми жұмыспен қамтылғандардың қысқаруы;

- болжамды бағалар мен баға белгілеудің ашықтығын арттыру.