Жеке тұлғалардың банкроттығы туралы заң жобасы ашық талқылау үшін жарияланды

Бүгінгі күні азаматтардың едәуір бөлігінің қаржылық жағдайы нашарлаған. Оның әр түрлі себептері бар:  экономикалық құлдырау аясында әл-ауқат деңгейінің төмендеуі және коронавирустық инфекция бойынша шектеулі карантиндік шаралардың енгізілуі.

Несие бюросының ақпаратына сәйкес бүгін 1 млн.-нан астам азаматтар несиелерді өтеу мерзімін бұзған. Бірқатар азаматтар коммуналдық төлемдерге қарыз (2,9 млн. адамда 20,5 млрд. теңге), салықтар бойынша (791,1 мың. адам 20,0 млрд. теңге), сондай-ақ 4 млрд. теңгеге 142 мың атқарушылық құжаттары борышкердің мүлкі болмағандықтан орындаусыз қайтарылған.

Бұл адамдардың төлем қабілетін қалпына келтіру қажет, сол үшін  азаматтардың банкроттығы механизмі ұынылып отыр.

Мемлекет басшысының ағымдағы жылдың 5 қаңтарындағы тапсырмасын орындау үшін Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі заңды тұлғалардың банкроттығы институтын енгізу бойынша жұмысты жандандырды. Бұл туралы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Қаржы бірінші вице-министрі Марат Сұлтанғазиев хабарлады.

Сондай-ақ спикер заң жобасына қатысты қазіргі жағдайды мәлімдеді:

- 20 қаңтарда Парламент Мәжілісінің депутаттары, қоғамдық бірлестіктердің мүшелері, сондай-ақ мүдделі мемлекеттік органдар өкілдерінен тұратын жұмыс тобы құрылды.

- 1 ақпанда Заң тұжырымдамасы мен Заң жобасы «Ашық нормативтік-құқықтық актілер» порталында орналастырылды;

- 3 ақпанда Тұжырымдама мен Заң жобасы Қоғамдық және Сараптамалық кеңестердің мүшелеріне жолданды;

- 4 ақпанда Заң жобасына Тұжырымдама заң жобалау қызметі жөніндегі ведомствоаралық комиссияда қаралды.

Әзірленіп жатқан заң жобасының маңыздылығын ескере отырып, ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер комитеті барлық конструктивті ұсыныстарды қарауға дайын екенін жеткізді.

Заң жобасын әзірлеушілер азаматтардың банкроттығы рәсімінің 3 түрін ұсынды

Халықаралық тәжірибені ескере отырып, қарыздың сомасы мен ұзақтығына байланысты банкроттық рәсімнің 3 түрін енгізу ұсыналады. Бұл туралы Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Қаржы бірінші вице-министрі Марат Сұлтанғазиев хабарлады.

Бірінші рәсім.

Төлем қабілеттілігін қалпына келтіру рәсімін тұрақты кірісі бар немесе жоспар негізінде (5 жылға дейін) қарызды өтеудің басқа мүмкіндіктері бар тұлғалар қолдануға құқылы. Қалпына келтіру жоспарын қаржылық басқарушы әзірлейді және сотта бекітіледі (5 млн. теңгеден асатын қарыздары болса). Ол үшін екі жақтың келісімі қажет (борышкер мен кредитор). Жоспарда қарастырылмағанның барлығы, мысалы мүлікті сату көрсетілсе, онда ол шаралар қабылданбайды.

Екінші рәсім.

Егер тұрақты кірісі болмаса және берешекті өтеу бойынша перспективалар болмаса соттан тыс банкроттықты қолдану ұсынылады.

Соттан тыс банкроттық рәсімін 3 жағдайда қолдануға болады:

Біріншісі – Банктер мен микроқаржы ұйымдар алдында 5 жылдан астам берешегі бар тұлғалар;

Екіншісі –12 ай ішінде қарызын өтелмеген азаматтар. Бұл ретте қарыз сомасы 300 мың теңгеден (100 АЕК) аспау керек және оның қарызды өтейтін мүлкі болмауы керек.

Үшінші - Сондай-ақ 6 ай ішінде 5 миллион теңгеге дейінгі (1600 АЕК) қарызы өтелмеген азаматтар сотқа жүгінбей-ақ өзін банкрот деп жариялай алады.

Азаматтар «Электрондық үкімет» веб-порталы арқылы соттан тыс банкроттық рәсімін қолдану туралы өтініш береді. Сондай-ақ «E-salyk azamat» қосымшасы арқылы құжаттарды тапсыруға мүмкіндік берілетін болады.

Құжаттарды қабылдағаннан кейін талаптар сәйкестігіне (мүліктің болмауы, мерзімдердің сақталуы және т.б.) автоматтандырылған тексеру өту жүргізілетін болады.

Үшінші рәсім.

Сот банкроттығы рәсімі 5 млн. теңгеден асатын (1600 АЕК) берешек бойынша қолданылады.

Бұл рәсім барысында борышкердің мүлкі сатылуға жатады.

Түскен қаражат белгіленген тәртіппен кредиторлар алдындағы қарыздарды өтеуге жұмсалады.

Егер жалғыз тұрғын үй кепіл заты болса, онда кредитор оны сот банкроттығы кезінде алуға құқылы.

Егер жалғыз тұрғын үй кепіл заты болып табылмаса, онда кредиторлар оған талап қоя алмайды.

Қалған өтелмеген сома борышкердің арам пиғыл белгілері болмаса (мүлікті немесе ол туралы мәліметтерді жасыру, жалған ақпарат беру және т.б.) есептен шығаруға жатады.

Бірақ, алимент және өзге адамның өміріне және денсаулығына келтірілген залал бойынша қарыздар есептен шығарылуға жатпайтынын ескерген жөн.

Жеке тұлғалардың банкроттығы: салдары қандай?

2022 жылдың 9 ақпанында Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте Қаржы бірінші вице-министрі Марат Сұлтанғазиев жеке тұлғалардың банкроттығынан кейін қандай салдары болатынын айтып берді.

Біріншіден, банкроттықтан кейін азамат 5 жыл бойы қарыздар, несиелер ала алмайды.

Екіншіден, банкроттықтан кейін азамат емделуді, жақын туыстарын емделуге ертіп жүруді немесе жерлеуге баруды қоспағанда, 3 жыл бойы елден тыс жерлерге шыға алмайды.

Азаматтар 7 жылдан кейін ғана банкроттықты қайта қолдана алады.

Азамат өзін банкрот деп жариялаудан бұрын ықтимал салдары және ары қарай қандай қаражат көздері есебінен өмір сүре алатынын ойлануы қажет.

Жалпы, банкроттықты қолдану жеке тұлғаларға борыштық жүктемесінен құтылуға және белсенді экономикалық қызметін жүргізуді бастауға мүмкіндік береді.